یازهرا

متکلمان دلایل متعددی را برای اعجاز قرآن مطرح کرده‌اند: ابراهیم نظام، متکلم معتزلی، نظریه صَرف را مطرح کرد که بر مبنای آن قرآن دارای بلاغت نیست اما وجه اعجاز قرآن از این جهت است که هرگاه معاندی بخواهد سوره‌ای مشابه آن بیاورد، خداوند او را از اینکار منصرف می‌کند. این نظریه حتی در میان معتزله نیز محبوبیت چندانی نیافت. جاحظ، ادیب عرب، نظریه نظم قرآن را مطرح کرد که بیان می‌دارد خود قرآن کلامی اعجازآمیز و دارای بلاغت خاصی است. نظریه نظم قرآن توسط بسیاری از متکلمان دیگر مورد استقبال قرار گرفت و ادیبان بسیاری سعی کردند با تدوین و گسترش علم بلاغت اعجاز بلاغی قرآن را اثبات کنند. در ادامه این مسیر، ابو سلیمان خطابی نظریه خطابی یا تاثیر قرآن بر قلوب را مطرح کرد و مدعی شد که با شنیدن قرآن چنان لذت و گاهی ترسی بر انسان چیره‌می‌شود که در آثار دیگر مشهود نیست. این نظریه با استقبال زیادی روبرو نشد.[۱]

نظریه آگاهی دادن از غیب از وجوه دیگر اعجاز شمرده شده که همواره مورد توافق دانشوران مسلمان بوده‌است.[۱] وجوه اعجاز دیگری مانند اعجاز علمی و اعجاز عددی نیز مورد بحث قرار گرفته‌اند.

محتویات

۱ اعجاز بیانی قرآن
۲ غیب‌گویی قرآن
۲.۱ تاریخ‌گویی قرآن
۲.۲ نهان‌گویی قرآن
۲.۳ پیش‌گویی قرآن
۳ اعجاز علمی قرآن
۳.۱ قرآن و علوم طبیعی
۳.۲ اعجاز ریاضی قرآن
۴ جستارهای وابسته
۵ پانویس و منابع
۶ مطالعه بیشتر

اعجاز بیانی قرآن

قرآن‌پژوهان چندین بعد برای اعجاز بیانی قرآن بیان کرده‌اند، از جمله: فصاحت (شیرینی و روانی الفاظ، جایگزین و ترادف ناپذیری در الفاظ قرآن و…)، بلاغت (آرایه‌هایی چون تشبیه، کنایه، تمثیل و…)، حسن بیان، نیکویی تشبیه، زیبایی کنایه، موسیقی ویژه قرآن و… می‌باشد.[۲]
غیب‌گویی قرآن

غیب‌گویی شامل بیان اموری چون تاریخ‌گویی قرآن، نهان‌گویی قرآن و پیشگویی قرآن که گفته می‌شود تنها از طریق ماورایی ممکن است.
تاریخ‌گویی قرآن

بیان جنبه‌هایی از تاریخ انبیاء و گذشتگان توسط قرآن که در جایی بیان نشده است و با واقعیات تاریخی، باستانشناسی و علمی دیگر سازگاری و هماهنگی دارد.
نهان‌گویی قرآن

خبر دادن از امور و حوادث جاری زمان پیامبر اسلام توسط قرآن که اشراف بر آن بطور معمول ممکن نبوده و ادعا می‌شود از طریق ماورایی بوده است.
پیش‌گویی قرآن
نوشتار اصلی: قرآن و پیش‌بینی‌ها

خبر دادن از امور و حوادث آینده در قرآن که اشراف بر آن تنها از طریق غیب ممکن است. مانند آیات ابتدایی سوره روم که غالب مفسران آن را وعده پیروزی روم در کمتر از ۱۰ سال بر ایران و برخی دیگر آن را وعده به پیروزی مسلمانان پس از جنگ موته می دانند [۳] .پیش بینی فتح مکه و چند نمونه دیگر.[۴]
اعجاز علمی قرآن
نوشتار اصلی: قرآن و علم

در باور مسلمانان قرآن در تطبیق با دستاورده‌های جدید علمی نیز دارای اعجاز است و در چند آیه از قرآن بدان اشاره شده‌است:

«آیات خود را در دوردست‌ها و در درون خودشان به آنان نشان خواهیم داد تا جاییکه برای آنان روشن شود که این قرآن حق است»[۵]

مفسران و صاحب‌نظران در مورد اعجاز عملی قرآن بیش از ۳۰۰ آیه را مورد استناد قرار داده و آنها را با علوم تجربی منطبق ساخته‌اند. از نمونه‌های مشهور و مهم اعجاز علمی قرآن می‌توان به حرکت خورشید، نیروی جاذبه، لقاح ابرها، زوجیت اشیا، ترتیب مراحل خلقت انسان و ممنوع بودن شرابخواری اشاره کرد.[۶]
قرآن و علوم طبیعی

حرکت خورشید

بنا به تفاسیر متاخر، بر اساس آیات متعدد درباره حرکت خورشید، عبارت قرآنی «خورشید رو به قرارگاهی روان است»[۷] اشاره به حرکت وضعی و درونی (درون‌جرمی) خورشید و «هر کدام -خورشید- در سپهری شناورند»[۸] اشاره به حرکت انتقالی خورشید و «خورشید و ماه هر دو در حال حركت هستند» [۹] اشاره به حرکت طولی خورشید و … از ابتکارهای قرآن در تطبیق با دستاوردهای جدید علمی و اعجاز علمی است.[۱۰]

نسبت مساحت دریاها با خشکیها

در زمان نزول قرآن کریم هنوز قاره‌ها کشف نشده بودند و تعیین نسبت دریاها به خشکی‌ها به هیچ وجه امکان پذیر نبوده است از جمله آنکه قاره آمریکا در قرن (15) کشف شده است. در آیات قرآن جمعاً (۱۳) بار از دو کلمه البر و العراء (به معنی خشکی) و (۳۲) بار از دو کلمه البحر و والبحر (به معنی دریا) یاد شده است. یعنی نسبت خشکی \tfrac{13}{45} برابر با ۲۹% و نسبت دریا \tfrac{32}{45} برابر با ۷۱% محاسبه می‌شود که با محاسبات دقیق و پیشرفته علمی امروز مطابقت دارد.[۱۱]

جاذبه عمومی

از نظر بعضی مفسرین معاصر، با توجه به آیه دوم سوره رعد: «خدا همان کسی است که آسمان را بدون ستونی که قابل رؤیت باشد - آفرید» جاذبه عمومی ثابت می‌شود و با توجه به روایتی از علی بن موسی الرضا، آیه به وجود ستونهای نامرئی (نیروی جاذبه) اشاره شده است.[۱۲] و طبق روایتی از علی بن ابی طالب آمده است که ستاره ها با ستونهایی از نور با هم مرتبطند.

صفحات: 1· 2